Στα βήματα της ιστορίας

Μέρος Β'

Στην Ελλάδα επικρατούσε ένα γενικό αίσθημα πένθους, ταπείνωσης και οργής, η δε Ελληνοτουρκική συνεργασία μετατρεπόταν σε εχθρότητα, το Βαλκανικό Σύμφωνο, που μόλις υπογράφηκε, νεκρωνόταν, η λύση του Κυπριακού εμπλεκόταν και η λειτουργία της ΝΑ πτέρυγας του ΝΑΤΟ δυσκολευόταν. Πλέον χαρακτηριστική της αγανάκτησης του ελληνικού λαού, ήταν η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδας Σπυρίδωνα από το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, ο οποίος κατάγγειλε με δριμύτητα τις βαρβαρότητες των Τούρκων, επισημαίνοντας ότι «οι υπαίτιοί τους έτυχον της ανοχής των Μεγάλων, οίτινες απέδειξαν εαυτού μικρούς όσον αφορά το ήθος και την ψυχήν». Τόνισε επίσης πως, «όταν η Αγία Αυτοκρατορική Ρωσία είχε την προστασίαν των Ορθοδόξων, ποτέ δεν θα ετόλμον οι βάρβαροι τοιαύτα ανοσιοουργήματα». Να σημειωθεί ότι, η ομιλία του Αρχιεπισκόπου είχε απαγορευθεί από την τότε Κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπάγου, αλλά ο Σπυρίδωνας πήγε ξαφνικά στην αίθουσα εκπομπής του ΕΙΡ όπου, επιτιμώντας αυστηρά τους χειριστές των μηχανημάτων που προσπάθησαν να τον εμποδίσουν, κατόρθωσε να μιλήσει πριν το πληροφορηθεί η Κυβέρνηση. Να σημειωθεί, επίσης, ότι με επέμβαση της Κυβέρνησης, πολλές εφημερίδες της Ελλάδας δεν δημοσίευσαν την ομιλία!

Η οργή της ελληνικής κοινής γνώμης στράφηκε και εναντίον της Αμερικής, η οποία περιορίστηκε τότε σε έκφραση μιας ανόητης εκδήλωσης «πολιτικής ίσης φιλίας», που δικαιολογημένα έριξε περισσότερο λάδι στη φωτιά. Συγκεκριμένα, ο τότε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλλες έστειλε μήνυμα στους Παπάγο και Μεντερές, στο οποίο εξέφραζε την ανησυχία του για την επιδείνωση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, χωρίς να αναφέρεται καν στον Τούρκικο όχλο που  κατέστρεψε τις περιουσίες των Ελλήνων στην Πόλη, βίασε και σκότωσε και χωρίς βέβαια να το καταδικάζει. «Η αποτελεσματικότης της συνεργασίας σας», ανέφερε, ελπίζω να μην κλονισθεί εξαιτίας των διαφωνιών της παρούσης στιγμής. Έχω την πεποίθησιν ότι το πνεύμα της στενής συνεργασίας, το οποίον τόσο συχνά επέδειξαν εις το παρελθόν η Ελλάς και η Τουρκία, ως μέλη του ΟΗΕ, του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαλκανικής Συμμαχίας, θα καταστήσει υμάς ικανούς όπως αρθήτε υπεράνω των άμεσων διαφορών, προς το συμφέρον της ενότητος του ελευθέρου κόσμου».

Η οργή, όμως, των Ελλήνων εκδηλώθηκε και κατά του ενός των αντιπροέδρων της Ελληνικής Κυβερνήσεως και υπουργού Εξωτερικών Στέφανου Στεφανόπουλου, γιατί εξακολουθούσε να συζητά στο Λονδίνο με τους Τούρκους. Στην Αγγλική πρωτεύουσα γινόταν τότε η τριμερής διάσκεψη για το Κυπριακό, μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας, που άρχισε στις 28 Αυγούστου ’55. Από την πλευρά του, πάντως, ο άλλος αντιπρόεδρος Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που αντικαθιστούσε τον πολύ άρρωστο Παπάγο, είχε ανακαλέσει τους Έλληνες αξιωματικούς από το στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη, είχε ζητήσει την έκτακτη σύγκληση του Συμβουλίου του ΝΑΤΟ και είχε προβεί σε εντονότατες διαμαρτυρίες.

Στο μεταξύ, στη Θεσσαλονίκη δόθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου ’55, το πόρισμα της ανάκρισης για τη δυναμίτιδα στο τουρκικό Προξενείο, το οποίο αποφαινόταν ότι με βάση την πραγματογνωμοσύνη που έκαμαν ειδικοί αξιωματικοί του στρατού, η εκρηκτική ύλη τοποθετήθηκε στο εσωτερικό του Προξενείου και ο Τούρκος κλητήρας τοποθέτησε το καψούλι της δυναμίτιδας στην αυλή. Ο κλητήρας συνελήφθη, όπως και Τούρκος φοιτητής, μέλος της τουρκικής οργάνωσης «Η Κύπρος είναι τουρκική». Σύμφωνα με την ανάκριση, ο φοιτητής αυτός μετέφερε, λίγες μέρες πριν από την έκρηξη, από την Τουρκία τρία καψούλια, από τα οποία εξερράγη μόνο το ένα. Και οι δυο Τούρκοι παραδέχτηκαν τα όσα έκαμαν. Με βούλευμα, που εκδόθηκε το Δεκέμβρη του 1955 και θυροκολλήθηκε στο τουρκικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, οι Τούρκοι αυτοί κατονομάζονταν ως αυτουργοί της έκρηξης, ενώ οι δυο πρόξενοι της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη ως οι ηθικοί αυτουργοί. Όλοι παραπέμπονταν να δικαστούν για παράνομη κατοχή εκρηκτικών υλών και για παράβαση των άρθρων του Ποινικού Κώδικα για διατάραξη των διπλωματικών σχέσεων με ξένη χώρα. Δυστυχώς, η νέα ελληνική Κυβέρνηση, δεν προχώρησε στη δίκη. Έγινε, μάλιστα, έφεση κατά του βουλεύματος, που έγινε δεκτή από το Εφετείο, το οποίο και διέταξε νέες ανακρίσεις.

Στα πλαίσια των ανακρίσεων αυτών, οι δράστες αρνούνταν την ενοχή τους, ο δε Τουρκικός Τύπος επέρριπτε ευθύνη στην προηγούμενη Κυβέρνηση Παπάγου για την έκρηξη. Παράλληλα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Κιοπρουλού δήλωνε με αναίδεια στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ότι: «Οι κύριοι υπεύθυνοι των γεγονότων της 6ης Σεπτεμβρίου και τα συμβάντα της Θεσσαλονίκης, αποτελούν θέματα εκμεταλλεύσεως εκ μέρους της Ελλάδας προς διατάραξιν των ελληνοτουρκικών σχέσεων»! O Κιοπρουλού, όμως, ήταν εκείνος, που, επίσης στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, είχε δηλώσει στις 12 Σεπτεμβρίου ’55: «Η τοποθέτησις της δυναμίτιδος εις το Τουρκικόν Προξενείον Θεσσαλονίκης δεν είναι έργον των Ελλήνων, αλλά των ιδίων ανθρώπων, οι οποίοι εδημιούργησαν και τας ταραχάς της Κωνσταντινουπόλεως».

Μετά την απαλλαγή των δυο Προξένων, οι άλλοι δυο κατηγορούμενοι αφέθηκαν ελεύθεροι, για να δικαστούν αργότερα. Όμως, ο ένας από αυτούς μπόρεσε να δραπετεύσει στην Τουρκία και έτσι η υπόθεση της ψευδοαπόπειρας κατά του τουρκικού Προξενείου έκλεισε, με ηθική ήττα της Ελλάδας, πέρα από τις τεράστιες ζημιές και τα αμέτρητα θύματα μεταξύ των Ελλήνων τα Πόλης.

Μαρτυρίες

«Οι δρόμοι της Πόλης είχαν βουλιάξει από τα ελληνικά υπάρχοντα που πέταξαν οι Τούρκοι. Όλοι αυτοί οι τύπου που μπήκαν στα σπίτια μας, ήταν μαζεμένοι στις γωνιές και μοίραζαν τα «λάφυρα». Έβλεπες αυτούς τους ανθρώπους, με τα κουρελιασμένα ρούχα να φορούν κάτι ακριβό: Ένα χρυσό ρολόι, ολοκαίνουργια παπούτσια, ένα ακριβό καπέλο. Ο Μεντερές, ο Πρωθυπουργός, είχε βγει για επιθεώρηση στους δρόμους και έβλεπες το πλήθος των φανατισμένων Τούρκων να του φωνάζει: «Αφέντη, δεν μας έμειναν ρόπαλα»!...(Γιώργος Λεύκαρος).

«Εκείνο το βράδυ, ένας φίλος του πατέρα μου Τούρκος, ήρθε να μας ειδοποιήσει ότι θα συμβεί κάτι πολύ κακό. Ήρθε ταραγμένος και έντρομος από το σπίτι του, που βρισκόταν σε περιοχή τρεις ώρες μακριά από το δικό μας. Οι φόβοι του επαληθεύτηκαν μόλις άρχισε να σουρουπώνει. Ακούστηκαν βουητά και φασαρία από μακριά. Όλοι αναρωτιόμασταν για τους θορύβους και δεν θέλαμε να πιστέψουμε ότι τα λόγια του φίλου μας θα βγαίναν αληθινά. Μετά από λίγα λεπτά, οι βάνδαλοι εισέβαλαν στο σπίτι μας. Άρχισαν να σπάνε, να καίνε και να καταστρέφουν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους. Στο σπίτι μας έμειναν μόνοι οι τέσσερις τοίχοι. Κινδύνεψε, όμως, και η ίδια μας η ζωή. Εμένα και τη μητέρα μου αποπειράθηκαν να μας βιάσουν. Μας κυνηγούσαν μέσα στο σπίτι και όταν μας έπιασαν άρχισαν να μας σκίζουν τα ρούχα. Φώναζα, «βοήθεια, μάς σκοτώνουν». Ευτυχώς, ένας γείτονας από το απέναντι σπίτι μάς έσωσε. Ο αδελφός μου, τρομοκρατημένος πήδηξε σε διπλανή οικοδομή από ύψος έξι μέτρων. Την επόμενη μέρα το βρήκαμε λιπόθυμο και τραυματισμένο σοβαρά στο κεφάλι. Ο μικρότερος αδελφός μου έπαθε ψυχολογικά προβλήματα και πέρασε μια δεκαετία για να συνέλθει…»(Δέσποινα Ισαακίδου).

«Βρισκόμασταν μόνοι στο σπίτι μόλις άρχισαν τα φοβερά γεγονότα. Είχε αρχίσει να σουρουπώνει, όταν ξαφνικά ακούσαμε ασυνήθιστο θόρυβο, ιδιαίτερα δυνατό. Φοβηθήκαμε, αλλά δεν μπορούσαμε να αντιδράσουμε. Ο θόρυβος δυνάμωνε συνεχώς και ο φόβος μας γινόταν εντονότερος. Στην κεντρική είσοδο είχα βάλει μια μεγάλη μπάρα, ενώ είχαμε κλείσει τα παράθυρα. Στο διπλανό σπίτι είχαν ήδη αρχίσει τη λεηλασία. Ακούσαμε φωνές να ζητάνε βοήθεια. Τελικά, μπήκαν από την πόρτα του κήπου. Την είχαν σπάσει με κασμάδες. Μόλις με είδαν, ρώτησαν με δυνατή φωνή και απειλητικό ύφος: «Τούρκοι είσαστε εσείς;» Όλοι απαντήσαμε: «Είμαστε Ρωμιοί μέχρι τα κεραμίδια». Τον ένα όροφο του σπιτιού τον λεηλάτησαν. Δεν άφησαν τίποτε στο πέρασμά τους. Έσπειραν τον πανικό και την καταστροφή. Έφυγα με τη γυναίκα μου για να γλιτώσουμε. Είχε πάθει σοκ και έκλαιγε ασταμάτητα. Στο δρόμο επικρατούσε πανικός, οι εκκλησίες είχαν λεηλατηθεί, τα σπίτια και τα καταστήματα είχαν γίνει κάρβουνο…»(Σωτήρης Μισαηλίδης).

Βιάστηκαν χιλιάδες Ελληνίδες

Κατά τη διάρκεια των Σεπτεμβριανών, στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, βιάστηκαν εκατοντάδες Ελληνίδες.

Για ευνόητους λόγους αναφέρθηκαν 200 βιασμοί, αλλά από κύκλους της ελληνικής μειονότητας, υπολογίστηκαν σε δύο χιλιάδες οι Ελληνίδες - ηλικίας από 6 μέχρι 80 χρονών -που μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο του Βαλουκλή για περίθαλψη. Μερικές από αυτές παραφρόνησαν.

Στο Γενί Σεχίρ, ένα κοριτσάκι εφτά χρονών, βρέθηκε στο διάβα του τουρκικού όχλου, οποίος το περικύκλωσε και το παρέδωσε σε ένα δύσμορφο και σωματώδη αχθοφόρο, με το παρατσούκλι «γορίλας». Το κτήνος αυτό βίασε την ανυπεράσπιστη μικρή Ελληνοπούλα μπροστά σε όλο τον όχλο - τέρας, που φώναζε ρυθμικά, με αρρωστημένη λύσσα «Αυτά παθαίνουν οι Γκιαούρηδες».

Σε μια άλλη περίπτωση, βιάστηκε από κανίβαλους Τούρκους έγκυος έξι μηνών, μπροστά στα μάτια, μάλιστα, του άντρα της.

Πηγή: apoellas